Een Regionale Investeringsagenda (RIA) is een regionale uitvoeringsstrategie met versnellingsacties en kwaliteitsverbetering door het benutten van meekoppelkansen vertrekkend vanuit de opgaven in het fysieke domein en NOVI. Het doel van de RIA is een aantal opgaven versneld tot uitvoering brengen: woningbouw, mobiliteit, stikstofproblematiek, duurzame economische ontwikkeling met energietransitie en landschap. Dit in samenhang en met kwaliteitsverbetering ten opzichte van de verkokerde opgaven. De RIA is een samenwerking tussen een groep bestuurders van overheden, bedrijven en maatschappelijke instellingen, die samen verkennen hoe een impuls kan worden gegeven aan de ontwikkeling van de regio. Dit wordt gedaan door verschillende bovenlokale projecten, plannen, programma’s en geldstromen met elkaar te verbinden zodat deze elkaar versterken. Een integrerende aanpak dus, over de kokers van wonen, economie, mobiliteit, energie, landschap en natuur heen. Om een grotere beweging op gang te brengen is vaak alleen nog een financieel en bestuurlijk zetje nodig. De potentie zit in bestaande plannen, projecten en programma’s, die via deze weg daadwerkelijk en in samenhang tot uitvoering kunnen worden. De RIA is geen nieuw beleidsinstrument. Voorafgaand aan de RIA heeft beleids- en besluitvorming al plaatsgevonden via bestaande kanalen en sectorale tafels. Bestaande bestuursstructuren, werkprocessen en de democratische besluitvorming worden niet doorkruist, maar juist benut. Vanuit bestaand beleid worden koppelkansen onderscheiden voor de RIA. In die zin is de RIA vooral een uitvoeringsinstrument. Omdat in de RIA integrerend wordt gewerkt, kunnen slimme, sector-overstijgende oplossingen in beeld komen. Daar kan ‘nieuw beleid’ uit voorkomen. Dat vergt dan vaststelling door het ‘bevoegd gezag’.

Een Regionale Investeringsagenda heeft met name tot doel: de toenemende verkokering in verschillende beleidssectoren te doorbreken en daarmee functies te combineren publieke en private investeringsstromen te bundelen, de kwaliteiten en potenties van gebieden centraal te stellen het tempo te verhogen en keuzes niet uit te stellen en daarbij passende organisatiekracht en organisatievormen aan te reiken. Met andere woorden: het gaat om een regionale uitvoeringsstrategie, met versnellingsactie en kwaliteitsverbetering door het benutten van meekoppelkansen. Partijen maken duidelijk aan wie bereid is te investeren, welke beleidsmatige, regeltechnische of financiële ‘ontkokeringsacties’ nodig zijn. Waar nodig geven zij ook aan welke rijksbijdragen nodig zijn om het ‘laatste zetje’ te geven om tot realisering en versnelling over te gaan. Een beroep op rijksfinanciën is gerechtvaardigd omdat partijen de met de beleidsmond beleden integratie, versnelling en kwaliteitsverbetering daadwerkelijk in praktijk brengen. Ongeacht welke ‘potjes’ het betreft.

Een regionale investeringsagenda richt op versnelling en samenhangende realisatie van investeringsopgaven in de fysieke leefomgeving met de woningbouwopgave veelal als hefboom. Daarmee begeeft de Regionale Investeringsagenda (RIA) zich in ritme van woningbouw-prognoses en (hardheid) van plannen die veelal in tijdvakken en cycli van vijf en tien jaar worden bezien. Doorgaans probeert een RIA tien à vijftien jaar vooruit te plannen en te begroten, echter steeds tegen een langetermijnperspectief (zoals bijvoorbeeld gecodificeerd in toekomst- of omgevingsvisies) van 20 jaar of verder. De budgetcycli van de randvoorwaardelijke investeringsopgaven zijn echter nog gebaseerd op andere ritmen, zoals de MIRT-systematiek bij mobiliteit. Ook ‘verspringen’ die cycli per overheidslaag door de verschillende roosters van bestuurswisselingen. De investeringscycli van semi-publieke partners (zoals woningcorporaties) en private partijen verschillen ook weer daarvan. Een belangrijk streven van een RIA is die cycli en ritmen interbestuurlijk en publiek-privaat bij elkaar te brengen en hier gezamenlijk ‘temporaal’ op te managen. Dit is simpel noch gemakkelijk.

De Regionale Investeringsagenda (RIA) is in principe door elke regio met gezamenlijke opgaven, interne socio-economische en ruimtelijke samenhang (daily urban system) en een zekere massa te ontwikkelen en in te zetten. De geografische omvang en begrenzing liggen niet expliciet vast. Als meest voor de hand liggende omvang kan gedacht worden aan een gebied dat net wat groter is dan een Daily Urban System, maar aanzienlijk kleiner is dan de vijf landsdelige Gebiedsagenda’s die de overheden in het kader van de bestuurlijke overleggen MIRT met elkaar afspreken. Als indicatie kan een inwoneraantal-bandbreedte van ongeveer 500.000 tot 1,5 miljoen worden gehanteerd. Het is in dit stadium niet voorzien dat elke regio een RIA moet krijgen. Op basis van een aantal maatschappelijke opgaven moet er een duidelijke aanleiding voor zijn. En de sleutelfiguren in de regio moeten ook de meerwaarde een RIA zien zitten (‘coalition of the willing).