Aan de slag met de RIA?

 

Partijen die op zoek zijn naar 

​

• een snellere omzetting van beleid in uitvoering

• het mobiliseren en bundelen van publieke en private investeringsstromen

• het combineren van maatschappelijke opgaven (integrerend denken)

• het organiseren van uitvoeringskracht 

 

kunnen overwegen om gezamenlijk een Regionale Investeringsagenda (RIA) op te stellen.

 

Partijen maken aan elkaar duidelijk wie bereid is te investeren, welke beleidsmatige, regeltechnische of financiële ‘ontkokeringsacties’ nodig zijn. Indien noodzakelijk geven zij aan welke rijksbijdragen gewenst zijn om het ‘laatste zetje’ te geven om tot realisering en versnelling over te gaan. Een beroep op rijksfinanciën is gerechtvaardigd omdat partijen integratie, versnelling en kwaliteitsverbetering daadwerkelijk in praktijk brengen. Ongeacht welke ‘potjes’ het betreft. Het voorstel om de verkokering van de financiën op nationaal niveau te doorbreken zou aanzienlijk helpen mocht dit realiteit worden. Daarbij gaat het niet alleen om ‘nieuw’ geld maar ook om bestaande geldstromen.

Het begint met joint fact finding: overeenstemming over de feiten én de opgaven. Het gaat om de woningbouwprogrammering, bereikbaarheid, natuur en landschap, duurzame economische groei, de energietransitie, et cetera. Welke doelen, gebiedsontwikkelingen en projecten liggen vast en welke zijn nog in beweging? Welke publieke en private investeringen liggen vast, waar zijn tekorten, en wat gaat ‘de markt’ zelf oppakken? Waar liggen mogelijke conflicten? Dit lijkt een logische start, maar de ervaring is dat in de regio een breed gedragen empirische basis vaak ontbreekt. Dat leidt later in het proces tot vertraging en gedoe. Dilemma’s die zich aandienen moeten bediscussieerd worden en tot keuzes leiden. De NOVI biedt daarvoor het nationale kader. 

 

Randvoorwaarden 

Gebiedsontwikkelingen en programma’s dienen aan de volgende criteria te voldoen om kansrijk te zijn voor de RIA: 

• Heeft een bovenlokale, regionale uitstraling

• Er is een relatie met de verstedelijkingsopgave in brede zin (ook mobiliteit, economische ontwikkeling, natuur, etc.)

• Betrokken partijen investeren zelf aantoonbaar (inclusief een indicatie van de bedragen waar het om gaat) 

• Er ligt potentie in samenwerking tussen publieke- en private partijen

•  Verkokering van verschillende opgaven wordt doorbroken: meerdere doelen worden gediend (dit is iets anders dan het ongeremd stapelen van eisen en ambities)

• Het gaat om een selectie van programma’s en gebiedsontwikkelingen waarvan wordt ingeschat dat deze een verschil kunnen maken in de regio. Probeer vooral niet volledig te zijn.

• De gebiedsontwikkeling hoeft niet per se nieuw te zijn: ook bestaande projecten komen in aanmerking

• De realiseringshorizon is tien á vijftien jaar

 

Succesfactoren

Een RIA vraagt om een coalition of the willing van partijen die over het eigen beleidsveld heen kunnen en willen denken. De focus is gericht op uitvoering, de wil om dingen te realiseren. Grote investerende partners moeten mee willen doen. Er is urgentie, vanuit de intrinsieke opgave en/of vanuit ambitie. De regio moet voldoende massa hebben om zich voldoende stevig te kunnen positioneren.

De rol van het Rijk is uiterst relevant omdat rijksmiddelen pas beschikbaar komen indien er sprake is van een gedragen en samenhangend perspectief binnen de gestelde nationale kaders en doelstellingen. Daar waar de regio niet ‘levert’ ontstaat de legitimatie voor het Rijk om zelf de knoop door te hakken. Centralisatie is dus geen doel op zichzelf, maar de uitkomst van een decentraal proces dat niet tot voldoende resultaat leidt. Een samenhangend perspectief en programma zijn de legitimatie om te ‘ontschotten’ en tot een gezamenlijke investeringsstrategie te komen.

 

Beren op de weg

“Weer iets nieuws?!” Je ziet de reactie al van ver aankomen. In deze tijd van grote maatschappelijke opgaven en haperende uitvoeringskracht ontbreekt het bij velen aan aan tijd, capaciteit en (mentale) ruimte. De RIA pilots laten zien dat de RIA wellicht juist geschikt is om door deze impasses te breken: er ontstaat energie, zicht op uitvoering, perspectief. 

 

Waar qua maatschappelijke opgave de regio een voor de hand liggend schaalniveau is, blijft de aansluiting met de bestuurlijke indeling van ons land altijd een aandachtspunt. Ook hier geldt: de RIA doet niks af aan het bestaande stelsel. Voorafgaan aan een RIA heeft beleids- en besluitvorming al plaatsgevonden. Besluitvorming verloopt via geëigende, reeds bestaande kanalen. In RIA doen zich koppelkansen voor, die dan op zich weer geëigende besluitvormingstrajecten doorlopen. Besluiten worden daar genomen waar ze ‘volgens het boekje’ (democratisch) genomen moeten worden.